نقش غیرسازنده غرب در مذاکرات وین؛ موانع دست‌یابی به توافق
نقش غیرسازنده غرب در مذاکرات وین؛ موانع دست‌یابی به توافق
مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین در حالی پیگیری می‌شود که طرف‌های غربی پس از نزدیک به چهار سال بدعهدی در اجرای توافقات سال ۹۴ تلاش می‌کنند تا با مقصرنمایی ایران به دلیل پیشرفتهای اتمی و همچنین تعیین ضرب‌الاجل‌های ساختگی، همچنان از برداشتن گام‌های ملموس در گفت‌وگوها فرار کنند.
به گزارش ایرنا، تاکنون هیچ‌یک از اعضای اروپایی برجام و آمریکا به عنوان طرف نقض کننده این توافق، ابتکار قابل توجهی اعم از سیاسی، حقوقی و عملی برای تضمین تداوم اجرای تعهدات این توافق مهم و استراتژیک در آینده ارائه نکرده‌اند. این درحالیست که حقوق بین‌الملل، نهادهای سیاسی چون شورای امنیت سازمان ملل متحد و ایجاد مکانیسم‌های تبادلات بانکی، ظرفیت‌های زیادی برای ایجاد این تضمین دارند.
کشورهای مشارکت کننده در گفت‌وگوهای وین و حتی دولت فعلی آمریکا هم قبول دارند که رفتار کاخ سفید پس از انعقاد برجام در عدم اجرای تعهدات خود، یک اقدام یکجانبه خودسرانه، غیرقانونی و غیر سازنده بوده است. همه آنها قبول دارند که باید تضمینی وجود داشته باشد که این رفتار بار دیگر تکرار نشود و همگان در آینده طبق قطعنامه ۲۲۳۱ باید به تعهدات خود پایبند بمانند.
یک منبع اروپایی که خواست نامش فاش نشود در گفت‌وگو با خبرنگاران در وین اذعان کرد از آنجایی که ایالات متحده به طور یکجانبه از توافقات سال ۹۴ خارج شد، احتمالاً باید "گام اول معنادار" را بردارد و برخی از تحریم ها را قبل از اینکه تهران اقداماتی برای کاهش برنامه هسته ای خود انجام دهد، برطرف سازد.
این درحالیست که از ابتدای دور هفتم مذاکرات که با ترکیب جدید تیم مذاکره‌کننده ایران، هشتم آذر ماه گذشته در وین آغاز شد، ایالات متحده چندین تحریم جدید ظالمانه علیه ایران وضع کرد و طرف‌های اروپایی هم با صدور بیانیه‌های متعدد، ضرب‌الاجل‌های ساختگی تعیین کردند.
دیپلمات‌های انگلیس، فرانسه و آلمان هفته گذشته ادعا کردند که تنها چند هفته به احیای توافق سال ۹۴ باقی مانده تا قبل از آنکه به یک پوسته خالی تبدیل شود. هم زمان سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اظهار داشت که ایران باید به سرعت واقعی مذاکرات وین بیفزاید.
اما کافی بود قضیه برعکس باشد و ایران می‌بایست به طرف‌های مقابل ضمانت می‌داد؛ در آن صورت ده‌ها راهکار سیاسی و حقوقی مطرح و تمام ظرفیت‌های حقوقی و سیاسی بین‌المللی در این راستا بکار گرفته می‌شد. همانطور که انگلیس و فرانسه از ابتدای دور هفتم مذاکرات نه تنها نقش سازنده‌ای را برای پیشبرد گفت‌وگوها ایفا نکردند که با نقش «پلیس خوب» در قیاس با ایالات متحده فشار مضاعفی را بر روند مذاکرات اعمال داشتند.
خبرنگار ایرنا دریافت که تلاش سه کشور اروپایی برای تخریب روند مذاکرات وین در حدی است که با طرف‌های مذاکره، به تنش رسیده‌اند و تلاش تروئیکای اروپا بر این محور استوار است که به هر نحو ممکن، توافق برای احیای مفاد تعهدات سال ۱۳۹۴ شکل نگیرد.
بر این اساس، نقش مخرب فرانسه در فضای رسانه‌ای از جمله درز اخبار منفی از مذاکرات به عنوان منبع آگاه به برخی خبرگزاری‌های بین المللی و همچنین موضع‌گیری منفی سران این کشور، در کنار نقش انگلیس چه در مذاکرات و چه بیرون از آن، بر همین اساس طراحی و اجرا شده است.
نماینده انگلیس در مذاکرات اعلام کرده که نمی‌پذیریم ایران با وجود پیشرفتهای اخیر به توافق ۲۰۱۵ بازگردد و توافق جدیدی باید شکل بگیرد.
ایران تا یک سال پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام و اعمال سیاست فشار حداکثری، به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
اما پس از مشاهده بی عملی طرف‌های اروپایی، اعلام کرد که در چند گام تعهداتش را ذیل برجام به صورت بازگشت پذیر کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران بر اساس مفاد برجام و تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی صورت گرفته است.
موضع اصلی ایران در مذاکرات جاری بازگشت به توافق سال ۹۴، به نحوی است که علاوه بر رفع تحریم‌های ناسازگار با برجام، تمام تحریم‌های ظالمانه اعمال شده از سوی دولت سابق آمریکا به نحوی که قابل راستی آزمایی باشد برداشته و تضمین داده شود که هیچ دولت آتی آمریکا از توافق خارج نمی‌شود و تحریم جدید اعمال نمی‌کند.
ایالات متحده در مقطعی بحث توافق موقت را مطرح کرد تا با رفع بخشی از تحریم‌ها، از درخواست منطقی ایران در این زمینه شانه خالی کند. این مساله با واکنش سریع ایران مواجه و تصریح شد که گفت‌وگوها در وین بر اساس پیش‌نویس رفع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای پیگیری می‌شود و « چیزی به نام توافق گام به گام یا طرح موقت اساساً مطرح نیست.»
طرف‌های غربی در ادامه رفتار غیر سازنده خود در روند مذاکرات این بار ادعا کرده‌اند که علاوه بر مذاکره درباره مطالبات ایران در حوزه راستی آزمایی و تضمین، تمام مسائل اصلی باید به صورت هم زمان پیگیری شود. آنها اصرار دارند که ذخائر اضافی اورانیوم غنی شده از ایران طبق توافق سال ۹۴ خارج شود. این مساله به نوشته نشریه پولیتیکو کمی زمان‌بر ولی شدنی است اما مساله پیچیده‌ای که هنوز طرف‌ها روی آن توافق نکرده‌اند سانتریفیوژهای پیشرفتهای است که برخی کشورها خواستار انهدام آنها هستند و جمهوری اسلامی ایران با توجه به تجربه گذشته زیر بار چنین درخواستی نمی رود.
در خصوص راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها هم مذاکره‌کنندگان سرگرم گفت‌وگو درباره کیفیت اجرای این مساله هستند. به نوشته نشریه پولیتیکو دیپلمات‌های غربی منتظر پیشنهادات ایران در این زمینه هستند. «یکی از گزینه‌ها این است که دفتر کنترل دارایی‌های خارجی ایالات متحده دستورالعملی در مورد نحوه انجام تجارت با ایران و انتشار لغو دستورات اجرایی مربوطه صادر کند. ابزار دیگر می‌تواند انعقاد قراردادهای صادرات نفت یا افتتاح حساب بانکی خارجی باشد.»
بر اساس برنامه اعلام شده، جلسات بین هیات‌ها امروز حوالی ساعت ۱۴ به وقت محلی وین پیگیری خواهد شد. نشست‌های دوجانبه و چندجانبه کارشناسی هم به طور هم زمان در حال پیگیری است. برخی شنیده‌ها از احتمال برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در این هفته برای بررسی پیشرفت مذاکرات حکایت دارد.